عکس | تونل زمان؛ یک عمارت و ۳۰ همسر در عشرت آباد

راستان | در گذر از بزرگراه صیاد شیرازی حتما نگاه‌تان به یک عمارت قدیمی افتاده که از داخل پادگان خودنمایی می‌کند.

این عمارت قدیمی که همه‌آن را با نام عمارت کلاه‌فرنگی می‌شناسیم، تنها بازمانده کاخ عشرت‌آباد است؛ کاخی که به فرمان ناصرالدین‌شاه قاجار ساخته شد و او از آن به‌عنوان قصر ییلاقی‌اش استفاده می‌کرد. مورخان اینطور نوشته‌اند که ناصرالدین‌شاه قاجار پس از بازگشت از نخستین سفر خود به فرنگ، فرمان ساخت کاخی بین قصر قاجار (باغ‌موزه قصر امروزی) و باغ نگارستان (وزارت ارشاد امروزی) را صادر کرد. همان زمان ساخت عمارتی چهارطبقه در این محدوده پایه‌ریزی شد که نامش را کلاه فرنگی گذاشتند. از آن روز تقریبا ۱۵۳سال می‌گذرد.

تصاویر قدیمی و نقاشی‌های به‌جامانده از این عمارت نشان می‌دهد که عمارت کلاه‌فرنگی میان باغ عشرت‌آباد قرار داشت و دارای کاخ‌ها و کوشک‌های بزرگی بود. در وسط باغ، حوض، چشمه و فواره‌های گوناگونی قرار داشت که دورتادور این حوض بزرگ، حدود ۳۰خانه کوچک ساخته شده بود. این خانه‌های دواتاقه که به شکل نیم‌دایره ساخته شده بودند، در و پنجره‌های چوبی داشتند و این در و پنجره‌ها به سمت حوض باز می‌شدند. ظاهرا در هریک از این خانه‌ها یکی از همسران شاه زندگی می‌کرد.

اما بی‌شک گل سرسبد کاخ ییلاقی شاه قاجار در بیرون از حصار تهران، ساختمان کلاه‌فرنگی بود؛ همین ساختمان چهارطبقه‌ای که با گذشت حدود ۱۵۰سال از زمان ساختش خودش را از دل اتفاقات عجیب‌وغریب تاریخی به امروز رسانده تا روایتگر روزهای اوج قصر ناصرالدین‌شاه قاجار باشد. این کاخ زیبا که روزگاری جایی برای برگزاری جشن‌ها و مراسم‌ خانواده سلطنتی حکومت قاجاریه بود، بعد از سرنگونی قاجارها و به‌قدرت‌رسیدن پهلوی‌ها، به شهربانی واگذار شد و کاربری‌اش به پادگان تغییر یافت.

عمارت کلاه‌فرنگی عشرت‌آباد در ۲۳فروردین‌ماه سال۱۳۴۶ با شماره۶۴۸ به ثبت ملی رسیده است؛ اما به‌دلیل قرارگرفتن آن در محدوده نظامی از گذشته امکان بازدید از آن وجود نداشت و هنوز هم ندارد. البته از دهه۸۰ که عملیات ساخت گذر بزرگراه صیاد شیرازی کنار این عمارت آغاز شد، بخشی از حصار پادگان فروریخت و به‌این‌ترتیب کاخ عشرت‌آباد از بیرون پادگان در حاشیه بزرگراه صیاد قابل مشاهده است.

همشهری آنلاین